Briefwisseling: iedereen zijn eigen waarheid

Moeder Anneke van der Velde en dochter Geerke Visser gaan met elkaar in gesprek over het geloof. Geerke heeft moeite met de waarheidsclaims van religies omdat die vaak voor vervelende consequenties zorgen. 

Lieve mama,

In jouw vorige column vroeg jij me naar mijn gedachten over de waarheidsclaims van verschillende religies. Je vroeg het me ook omdat ik culturele antropologie en islam/Arabisch studeer.

Ik vind waarheid een moeilijk begrip. Wanneer is iets waar? Bestaat er eigenlijk wel zoiets als een universele waarheid? Dat zijn vragen waar ik persoonlijk, maar ook in mijn studie regelmatig over nadenk. Veel geloofstradities claimen vaststaande waarheden, aangereikt door God of een andere hogere macht. Vaak komen daar leefregels uit voort. Denk bijvoorbeeld aan de tien geboden in het christendom en de vijf zuilen in de islam. Deze leefregels bieden zekerheid en houvast in een veranderlijke wereld.

Ik begrijp heel goed dat mensen behoefte hebben aan zulke regels. Ze maken onderscheid tussen goed en kwaad, tussen waar en onwaar en dat is best prettig. Het is soms ingewikkeld om zelf te bepalen wat juist en onjuist is. Ik begrijp dus wel dat mensen behoefte hebben aan vaststaande waarheden en leefregels, maar ik geloof zelf niet in de waarheid van één geloof. Maar ik merk dat wereldwijd heel veel mensen dat wél doen en er allerlei consequenties aan verbinden. En dan maakt het niet uit of een religie écht waar is of niet.

De consequenties die mensen eruit trekken, zijn vaak maar al te waar en werkelijk. De Amerikaanse socioloog William Thomas staat bekend om de volgende uitspraak: “If men define situations as real, they are real in their consequences” (wanneer men een situatie als waar definieert, is deze waar in zijn consequenties). Ik denk dat Thomas hier gelijk in heeft en ik zal er een voorbeeld bij geven. Ik geloof zelf niet dat het waar is dat God homoseksualiteit een zonde vindt. Veel gelovigen in Afrika zijn hier echter wel van overtuigd en geloven dat het heteroseksuele huwelijk het enige juiste is. Daarom worden homo’s in Afrika dikwijls vervolgd en bestaat er in veel Afrikaanse landen een verbod op homoseksualiteit. Omdat veel mensen in Afrika geloven dat het een waarheid is dat God homoseksualiteit een zonde vindt, is dit waar in de consequentie; homo’s worden vervolgd en soms zelfs ter dood veroordeeld.

Dit voorbeeld laat voor mij ook het gevaar zien van waarheidsclaims van geloofstradities.

Natuurlijk kunnen leefregels duidelijkheid bieden. Toch denk ik dat het belangrijk is dat mensen beseffen dat iedereen zijn éigen leefregels heeft en zijn éigen waarheid kent. Ik denk dat mensen zich bewust  moeten zijn van het gevaar van het opleggen van hun eigen waarheid aan anderen.

Dit kan verregaande gevolgen hebben, zoals in het voorbeeld hierboven. Zogenaamd vaststaande  waarheden bieden duidelijkheid, maar kunnen ook beperkende en soms fatale consequenties hebben. Ik geloof niet in zoiets als universeel geldende leefregels.

Zoals ik al eerder zei, denk ik dat iedereen een eigen waarheid heeft en dat we elkaar hierin zoveel mogelijk vrij moeten laten (maar natuurlijk zijn er ook grenzen).

Hoe sta jij hierin mama?  Biedt de Bijbel jou een universele waarheid of haal je die ergens anders vandaan?

Geerke

Lees hier alle brieven die Anneke en Geerke elkaar hebben geschreven 

Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Abonneer u nu op de nieuwsbrief