Column: De klauwen van de naakte aap
De corona-crisis heeft ons een hoop ellende bezorgd, maar ook een wijs inzicht: dat we niet zonder elkaar kunnen. Mensen hebben elkaar nodig, aldus Karl van Klaveren.
Wat me in deze crisis overeind houdt, is communicatie, zo bedacht ik me vanavond na een mooi telefoongesprek. Het is een wat stijf woord misschien, maar het vat goed samen waar we naar mijn idee voor zijn bedoeld als mens.
Ik ga dat steeds meer beseffen. Dat gevoel is bij mij sterk bevestigd door deze pandemie en alle maatregelen die erbij horen. Het was al eerder ontwikkeld in Amsterdam, waar ik eind jaren negentig ronddoolde op zoek naar vrijheid. Ik maakte er televisie met hele leuke anderen, maar voelde me toch vooral een ‘ik’, nooit echt een ‘wij’ – alle relaties ten spijt. Er hing in die stad een vervreemdend sfeertje van ieder-voor-zich. Tekenend vond ik een kerkbezoek waar ik me na tien jaar ongeloof weer eens aan waagde. In de Keizersgrachtkerk nota bene. De enige ‘communicatie’ die dat (ondanks de communie die werd uitgedeeld) opleverde, was een praatje met iemand die toerist bleek te zijn. Van de vaste bezoekers kreeg ik het gevoel dat ze alleen elkaar zagen staan bij de koffie.
Misschien ben ik daarom wel zo gevoelig voor mensen die zich over de kerkdrempel wagen, maar niet worden gezien. Ook door de coronacrisis ben ik weer sterk gaan beseffen hoe belangrijk contact is. Opnieuw een wat stijf woord. Ontmoeting is misschien beter. Nog beter is hoe de Bijbel het verwoordt op de eerste pagina's van dit oerboek: 'Het is niet goed dat de mens alleen is.'
Lange tijd dacht ik als vrij en zwervend individu: wat een onzin! Een mens die niet met zichzelf alleen kan zijn, zit niet goed in zijn vel. Niet alleen Boeddha leert dat, maar ook een filosoof als Pascal, die goed katholiek was. Maar ik ben daar na deze crisis en door mijn ervaringen in ‘Mokum’ van teruggekomen. (En misschien ook wel door mijn vrijzinnige kerkgemeenschap, die me een wezenlijke les leerde: aan God doen = goed doen.)
De ontmoeting van mens tot mens zit ons in het bloed. Ze is wezenlijk voor het welzijn van onze soort. Biologen bevestigen dat. De klauwen en vleugels waardoor ‘de naakte aap' wist te overleven, waren saamhorigheid en onderlinge zorg. Dat geldt ook voor de crisis waarin we nu in zijn beland.
Ja, corona mag ons veel ellende hebben gebracht, maar ze bracht ons ook dit inzicht. Dat we (het) niet kunnen zonder elkaar.
Karl van Klaveren
Predikant in de Houtrustkerk in Den Haag en de Adventskerk in Zoetermeer