Column: De vloggende Paulus
Wat gebeurt er als je de zendingsreizen van Paulus in 2021 laat plaatsvinden? Verandert er dan iets aan het verhaal, iets aan de boodschap? Erik Jan Tillema denkt dat de kern hetzelfde blijft.
Erik Jan filmde deze column voor zijn eigen gemeente. Hieronder kunt u de video bekijken. Daaronder staat de tekst.
Paulus is een van de belangrijkste auteurs van het Nieuwe Testament. De meeste brieven staan op zijn naam en in het bijbelboek Handelingen speelt hij een hoofdrol.
Paulus kwam pas na de dood van Jezus tot geloof, maar hij werd toen wel een zeer actieve aanhanger van het christelijke geloof. Het is misschien wel dankzij hem dat de woorden van Jezus zich zo snel konden verspreidden in de klassieke wereld. Aan de ene kant omdat hij brieven schreef aan groepen christenen. Daarin legde hij uit wat het christelijke geloof precies inhoudt. Zo heb jde brief aan de Romeinen, de brief aan de christenen in Tessalonici en de beroemde brieven aan de gemeente in Korinthië.
Maar naast al dat schrijven, maakte Paulus ook veel reizen. Je zou ze zendingsreizen kunnen noemen. Hij reisde door een groot deel van het Middellandsezeegebied en verspreidde op die manier het geloof.
Het waren vaak spannende reizen en Paulus maakte een hoop mee. Soms werd hij tegengewerkt, hij belandde zelfs een keer in de gevangenis en hij leed ook nog eens schipbreuk. Hij belandde dus van het ene avontuur in het andere.
…
Een leuke manier om naar de Bijbel te kijken, is door je af te vragen hoe de verhalen eruit zien als ze in onze huidige tijd zouden plaatsvinden.
Het is niet eens zo’n vreemde gedachte. Alle bijbelse verhalen vinden plaats binnen een bepaalde context, binnen een bepaalde tijdgeest. De hoofdpersonen uit een bepaald verhaal handelen op een bepaalde manier, zeggen bepaalde dingen die past bij die tijd. Dat heeft invloed op het verhaal. Menselijke opvattingen en gedachten kleuren op die manier de verhalen. Kort gezegd: daarom gaat het in de bijbelse verhalen nooit over fake news of corona-pandemieën omdat dat dingen zijn die bij onze tijd horen.
En daarom is het wel leuk om je af te vragen wat er zou gebeuren als je die oude bijbelverhalen afstoft en in het jaar 2021 laat plaatsvinden. Zorgt dat voor grote veranderingen? En verandert er dan ook iets aan de boodschap van het verhaal?
Nou, even nadenken: verandert Mozes in onze tijd in een Museumplein-demonstrant omdat hij het niet eens is met de gang van zaken? Koning Saul in een Trumpiaanse despoot? Want tsja, die eerste koning van Israël had wel eigenaardige trekjes. En veranderen de voedselvoorschriften uit het Oude Testament dan in een pleidooi voor veganisme?
En… hoe ziet Jezus er anno nu uit? Leidt hij de Black Lives Matter-beweging (want weet u nog: de Zoon van God is niet blank) of is hij de hoofdgast bij exclusieve feestjes van de jetset (een moderne variant van de bruiloft in Kana)?
En Paulus? Dat is misschien wel de interessantste vraag. Hoe zou deze fanatieke christen anno 2021 opereren? Brieven schrijven kan natuurlijk niet meer. Dat is niet meer van deze tijd (en eerlijk gezegd kunnen we tegenwoordig ook wel discussiëren over de inhoud ervan). En dan zijn zakenreizen. Paulus reisde de hele wereld over. Tenminste: tweeduizend jaar geleden was die wereld nog niet zo groot. De Middellandse Zee vormde daar als het ware het middelpunt van en Paulus bezocht de ene na de andere christelijke gemeente.
Tweeduizend jaar later is zijn werkveld natuurlijk een stuk groter. Aan de ene kant omdat de bereisbare wereld ook groter is geworden, anderzijds omdat de christelijke gemeenten nu overal zitten. Dus in plaats van Cyprus, Antiochië, Athene en vele andere plaatsen, zal Paulus nu naar Hongkong, Kaapstad en Buenos Aires reizen.
Neemt Paulus dan weer de boot? Nee, natuurlijk niet. Daarvoor is een boot te langzaam en de wereld te groot. Dan maar met het vliegtuig? Daar begint de schoen te wringen. Paulus was fanatiek, maar kan hij het in het licht van de klimaatverandering voor zichzelf goedpraten om zo vaak het vliegtuig te nemen?
Want in onze samenleving ontstaat steeds meer kritiek op het veelvuldige vliegverkeer en ik kan me voorstellen dat Paulus zich bij die mensen schaart.
Vliegen is dus een no go. Dat is lastig, want Paulus wil natuurlijk zendingsreizen maken. Hoe kan hij dit oplossen?
Waarschijnlijk richt Paulus zich dan tot datgene waar tegenwoordig heel veel dominees gebruik van maken, net als ik: het wereldwijde web. Net als in heel veel andere kerken, gaat Paulus online video’s maken: livestreams, vlogs (misschien voor de afwisseling ook eens een podcast). Vanuit zijn zolderkamer bereikt hij de hele wereld. Via elke mogelijke device spreekt hij tot mensen.
De moderne Paulus zal misschien wat last krijgen van overgewicht, omdat hij de hele tijd zit, maar hij heeft wel een groot bereik. En hij zal het fijn vinden om te zien dat zo veel collega’s hetzelfde doen: met online kerkdiensten mensen bereiken die je anders niet bereikt. Vanwege het corona-virus of vanwege andere beperkingen.
En misschien is dat wel wat hetzelfde blijft in het verhaal. Of je het nu situeert in het Israël van tweeduizend jaar geleden of in het heden. De context verandert, de aanpak verandert, de manier van denken verandert maar er is één ding dat hetzelfde blijft, ongeacht in welke tijd je het plaats laat vinden: een goed verhaal vindt altijd een luisterend oor.
Erik Jan Tillema
Beleidssecretaris van de VVP en pionier-voorganger van de protestantse gemeente Zijpe