Paascolumn: de kip, het ei en het kuiken
Wat was er eerder? De kip of het ei? Met het paasverhaal in haar achterhoofd zet Alke Liebich die hele vraag op z'n kop.
Pasen, zo heb ik ontdekt, is de oplossing van een belangrijk vraagstuk: die van de kip en het ei. De gangbare uitleg van die vraag: wat was er eerder – vergeet namelijk een belangrijke speler: het kuikentje. En dat doet ertoe!
Met Pasen zijn we eindelijk af van de kip-en-ei-kwestie.
Toegegeven, het is wat flauw, maar dat mag ook: bij Pasen hoort de gulle lach. De lach van het leven over de dood. De lach van het halleluja ha ha – in de Middeleeuwen is dat ha ha ontwikkeld tot moppen tappen, de Paaslach. Dat laten we tegenwoordig over aan cabaretiers, maar toch: mondhoeken omhoog! Het is Pasen.
De kip en het ei
De oorsprong van het paasei kent vele verhalen, en een ervan is dat zo’n hard ei van steenhard kalk wel wat lijkt op een graf. Net zo gesloten net zo ondoordringbaar en potdicht.
Nu is er voor ons niks bijzonders aan om de schil van een ei te breken. Wij doen het zonder erbij na te denken. Maar dat is heel anders voor dat kuikentje dat daar binnenin groeit. Dat kuikentje heeft geen idee dat er buiten nog een hele wereld is: de kloek, zon, gras. En toch breekt die schil op een dag, tikt de snavel hard, zo hard als maar kan tegen de harde, harde schil.
Wat een sensatie als zo’n kuikentje uit het ei komt – en vooral voor het kuikentje zelf.
De wereld achter de buitenkant van het ei voor een kuiken is niet alleen fysiek onbereikbaar maar ook in gedachten – voor het geval een kuiken dat soort bewustzijn heeft, daar weten we niks van - onvoorstelbaar.
Het belangrijkste voor elke kip-en-ei-kwestie is: hoe breek je de schil? Hoe kom je door die muur? Wie durft, wie kan, wie roept? Zonder het kuiken en zijn levensdrang geen kip en geen ei meer.
De harde schil van een ei is de grens naar het leven. Het graf is de harde grens tussen dood en leven. In de verschilleden bijbelse weergaven van het paasverhaal zitten we met onze neus bovenop die grens. Wat gebeurt daar? Van toeschouwer worden vrouwen hoofdrolspelers. Van zorg voor dat wat voorbij is – de kruiden van de dood – naar op weg gestuurd worden.
Mijn eigen kuiken-verwondering komt er ook bij: dit verhaal doet ertoe! Het wonderlijke verhaal wordt al 2000 jaar doorverteld, en het gebeurt aldoor.
We kennen de harde rots, de harde muren, harde taal en harde koppen.
Welke hardheid levert voor jou hoofdbrekens op? Ik noem er één: als we niet uitkijken, komen door deze coronacrisis generaties en vele andere groepen mensen tegenover elkaar te staan.
En er zijn vast meer voorbeelden. Het meeste daarvan is te groot om iets van op te lossen, zeggen we aan deze kant van de schil. Maar Pasen zegt: er is een ándere kant, er is een barst in geslagen. Dáár is het leven. Kruip er doorheen. Ieder kuiken kan het!