Op zoek naar de hemel

Op 4 november vond in Amersfoort de ontmoetingsdag van de VVP plaats rondom het thema 'De ontdekking van de hemel'. Lees hier het verslag:

Wat zie je als je naar de hemel kijkt? Een oneindig universum dat zo groot en zo oud is dat wij mensen eigenlijk niets voorstellen. Of zie je iets van het bijbelse visioen, dat kunstenaars en wetenschappers al eeuwenlang fascineert?

De jaarlijkse ontmoetingsdag van de VVP stond in het teken van de hemel en dat onderwerp kun je op verschillende manieren benaderen. Govert Schilling, de bekendste sterrenkundige van Nederland gaf op zaterdag 4 november in de Amersfoortse Johanneskerk de aftrap. Hij wist zijn vrijzinnige publiek ruim een uur lang te boeien met verhalen over planeten, sterren en vooral heel veel grote cijfers. Het universum telt vele triljarden sterren. Het is groter dan wij kunnen voorstellen. Wanneer we het gaan hebben over de leeftijd van alles wat er is, wordt de rol van de mensheid helemaal nietig.

Schilling vertelde dat het universum 14 miljard jaar oud is. Als je de geschiedenis van alles wilt opschrijven in een encyclopedie, heb je veertien delen van elk duizend bladzijdes nodig. Het ontstaan van ons zonnestelsel komt aan bod in het negende deel. Op onze aarde ontstaat leven, maar er is pas sprake van echte dieren in het allerlaatste deel van de encyclopedie. En de mens? Onze geschiedenis begint op de tweede helft van de allerlaatste bladzijde. De bouw van de piramides kun je noemen in de laatste zin.

Schilling vertelde dat deze kennis mensen een vreemd gevoel kan geven. Het kan hen het gevoel geven dat het universum iets vreemds en engs is. Het is eigenlijk anders, legde Schilling uit: wij maken er onderdeel van uit. Wij bestaan uit atomen die miljarden jaren geleden zijn ontstaan in sterren. Ja, wij zijn gemaakt van sterrenstof!

Paradiso
Kunsthistorica Marian van Caspel vertelde in de middag dat de Nederlandse taal op dit gebied eigenlijk beperkt is: we hebben maar één woord voor hemel, terwijl het Italiaans er twee heeft. Zij had het in haar middagworkshop dus met name over die andere zienswijze, over paradiso. Aan de hand van verschillende voorbeelden liet zij zien hoe kunstenaars zich in de afgelopen eeuwen de hemel hebben uitgebeeld. Wat opviel: het is altijd leuker geweest om afbeeldingen van de hel te maken, want de hemel is toch een beetje saai.

Sleutelgat
Een heel ander verhaal had Ton de Kok, docent levensbeschouwing, in zijn workshop. Hij ging nader in op het causaal/empirische wereldbeeld van de natuurwetenschap. Denkers en kunstenaar, van Plato tot Mondriaan, hebben zich daarover het hoofd gebroken. Als alles een oorzaak heeft, wat was dan de eerste oorzaak? Wat stond aan het begin van alles? Waarom is er iets, en niet niets?

Het is de vraag of er op die vragen een antwoord is binnen ons menselijke blikveld. Kok vertelde dat hij aangenaam verrast was, toen de vormgever van zijn boeken met de titel ‘Wat is GOD?’ de ‘O’ van ‘GOD’ tekende als een sleutelgat. Dat illustreert onze beperkte blik. De conclusie: Het mysterie van het leven blijft een mysterie. De een zal zeggen: ‘Niets aan te doen’, de ander: ‘Gelukkig maar.’

Een kleine groep vrijzinnigen ging niet luisteren naar een lezing. Zij gingen creatief aan de slag met kunstenaar Rin Vastrick en schilderden hun eigen hemel.

Hemels zingen
Gaat de hemel over sterren of is het iets religieus? Kerkmusica Hanna Rijken sloot de dag af met weer een andere invulling: ‘Zingen is hemels’. Zij verzorgde dan ook de afsluitende zangworkshop en liet iedereen liederen uit het nieuwe liedboek zingen die over de hemel gaan. Het sloot af met een kort pianoconcert en daarna kon iedereen met genoeg gedachten, vragen en mijmeringen op huis aan.