Zondagsbrief 29, 17 januari 2021
Inleiding
Deze week keek ik naar Op 1 en aan het einde van de aflevering werd aandacht besteed aan het reisprogramma ‘Rail Away’, veel bekeken door ouderen en jongeren. De meneer die de tekst bij dit programma al 25 jaar inspreekt en de door o.a. ‘De Slimste mens’ bekend geworden Maarten van Rossem waren voor dit onderdeel uitgenodigd. Allebei liefhebber van treinreizen. Al kijkend schoot mij een gedicht van Jan van Nijlen te binnen. Een Vlaams dichter en essayist, die leefde van 1884-1965 en algemeen bekend geworden door de eerste zin van het gedicht ‘Bericht aan de reizigers’, die luidt: Bestijg de trein nooit zonder uw valies met dromen, dan vindt ge in elke stad behoorlijk onderkomen.
Ik vroeg mij af: Wat is een valies met dromen? Wat waren en zijn mijn dromen? Welke dromen hebben andere mensen? Wat herinneren we ons nog van onze dromen? Hebben we ze waar kunnen maken of heeft het waar kunnen maken ons uiteindelijk teleurgesteld?
In deze tijd, waarin u mogelijk veel samen of alleen bent en weinig bezoek ontvangt of op bezoek gaat, is er tijd om na te denken of te dromen over het leven in het algemeen en het eigen leven in het bijzonder.
We dromen nu, lijkt mij, allen van een tijd, waarin het leven weer ‘normaal’ wordt, zodat we niet angstig meer behoeven te zijn voor het virus, zodat we weer bezoek kunnen ontvangen, zodat je bedrijf weer open mag en dat dit financieel ook mogelijk is. De dromen van jongeren die op school zitten of volop in de maatschappij staan verschillen van ouderen, die hun werkzaam leven erop hebben zitten en nu vooral hopen niet ziek te worden.
De vraag is: hebben jongeren hierbij oog voor de ouderen, maar ook hebben ouderen begrip voor de verlangens en dromen van jongeren, zeker ook van hen, die nog volop in ontwikkeling zijn, waar de ontmoeting op school of in clubverband zo belangrijk is.
We hebben nu allemaal onze dromen moeten bijstellen, maar misschien zijn we hierdoor niet ongelukkiger geworden en hebben we oog voor andere zaken gekregen: voor wat de natuur ons biedt, en dat we ook aan de hand van een televisieprogramma ons kunnen laten meevoeren naar mooie gebieden, waar we waarschijnlijk nooit zullen komen, maar waar we wel van kunnen dromen.
Het gedicht van Jan van Nijlen eindigt met de zin ‘een doodgewone trein u voert naar ’t hart van Rome’. Uit zijn biografie kan ik niet concluderen dat Rome, als middelpunt van de rooms katholieke kerk, erg belangrijk voor hem was, maar misschien was Rome een symbool van schoonheid en een toevluchtsoord. Misschien heel simpel: voor ons is de Irenekerk ook een symbool en staat voor ontmoeting, liturgie, eenvoudige schoonheid, geloofservaring, vreugde. Allemaal mooie begrippen om bij weg te dromen.
Ik wens ons allen nog veel mooie dromen toe.
Mieke Taselaar
Bericht aan de reizigers
Bestijg de trein nooit zonder uw valies met dromen,
dan vindt ge in elke stad behoorlijk onderkomen.
Zit rustig en geduldig naast het open raam:
gij zijt een reiziger en niemand kent uw naam.
Zoek in 't verleden weer uw frisse kinderogen,
kijk nonchalant en scherp, droomrig en opgetogen.
Al wat ge groeien, ziet op 't zwarte voorjaarsland,
wees overtuigd: het werd alleen voor u geplant.
Laat handelsreizigers over de filmcensuur
hun woordje zeggen: God glimlacht en kiest zijn uur.
Groet minzaam de stationschefs achter hun groen hekken,
want zonder hun signaal zou nooit één trein vertrekken.
En als de trein niet voort wil, zeer ten detrimente
van uwe lust en hoop en zuur betaalde centen,
Blijf kalm en open uw valies; put uit zijn voorraad
en ge ondervindt dat nooit een enkel uur te loor gaat.
En arriveert de trein in een vreemdsoortig oord,
waarvan ge in uw bestaan de naam nooit hebt gehoord,
Dan is het doel bereikt, dan leert gij eerst wat reizen
betekent voor de dolaards en de ware wijzen...
Wees vooral niet verbaasd dat, langs gewone bomen,
een doodgewone trein u voert naar 't hart van Rome.
Lied voor de zondag
Lied 813: 1-6 ‘Vreemden zijn wij’
Meditatie
Het oecumenisch leesrooster voor zondag geeft als hoofdlezing aan Johannes 2 vers 1-11, het verhaal over de bruiloft in Kana. Het Johannesevangelie begint met een schitterende ouverture over Jezus als het mens geworden Woord van God. Daarna gaan in het verhaal de werkzaamheden van Jezus beginnen. Hij zal toen ongeveer dertig jaar oud zijn geweest. Nadat Jezus enkele leerlingen om zich heen verzameld heeft, komt het verhaal over de bruiloft in Kana. Op de derde dag gebeurt dat, staat er wat cryptisch bij. Het is kennelijk niet bedoeld om in het voorafgaande hoofdstuk te zoeken naar aanwijzingen daarvoor. Het kan niet anders, dan dat wij denken aan de derde dag, de dag van de opstanding van Jezus. Dat is ook in overeenstemming met de bedoeling van alle schrijvers van de vier evangeliën. Als Jezus na de opstanding bij zijn verschijning aan de leerlingen tegen hen zegt dat zij terug moeten gaan naar Galilea, is dat een aanwijzing om alles wat zij met Jezus hadden meegemaakt, al zijn woorden en daden, opnieuw te gaan beschouwen, maar dan gezien vanuit zijn opstanding. Het betekent zoiets als een oproep elke herinnering aan Jezus te gaan zien, te ´schouwen´ vanuit zijn opstanding. Vandaar die derde dag: lees het verhaal vanuit de opstanding. Als Maria aan Jezus vraagt de bruiloft te redden dan zegt hij eerst dat zijn uur nog niet gekomen is. Toch doet hij wat zijn moeder hem vraagt en verandert hij water in wijn, als een teken dat er altijd een mogelijkheid is van innerlijke verandering bij ons, mensen, die zo vaak niet los kunnen komen van wat wij als onveranderlijk beschouwen. Maar water dat wijn wordt betekent, dat het mogelijk is om zelfs leed en verdriet te veranderen met behulp van krachten, die wij zelf bezitten. Zij kunnen ons helpen dat wij het leven gaan zien vanuit het perspectief van omvorming. Leed en verdriet, onmacht en wanhoop, armoede en ongeluk, het zijn ervaringen die wij meestal toeschrijven aan de omstandigheden. Maar het verhaal van de bruiloft in Kana roept ons op het te bezien vanuit de opstanding van Jezus. Zijn leven lijkt uitgegoten te worden als water dat verspild wordt. Maar zo kijkt Jezus daar niet tegen aan. ´Mijn tijd is nog niet gekomen´, zegt hij. Daarmee geeft hij aan de verantwoordelijkheid voor zijn leven te zien in het licht van zijn verhouding tot God, als een door Hem geschapen mens, met zijn eigen waarde, en geroepen tot vrijheid. Zo kan Jezus doen waar hij zelf voor kiest, niet vanuit de gevoelens en ervaringen die hem dreigen op te slokken, maar vanuit de vreugde van de vrijheid die hem met God verbindt. De evangelist Johannes neemt de draad van het verhaal na de uitspraak van Jezus, dat zijn tijd nog niet gekomen is, weer op in het dertiende hoofdstuk, het begin van het lijdensverhaal. Het eerste vers vertelt dat Jezus op dat moment wèl wist, dat zijn tijd gekomen was en dat hij in zijn liefde voor mensen tot het uiterste zou gaan. Het Kana-verhaal omschrijft dat als de beste wijn die tot het laatste toe bewaard is. Tegen alles wat van buitenaf gezien wordt als wezenlijk voor ons bestaan, spreekt dit bijzondere verhaal over een teken dat verandering kan bewerkstelligen en dat is de liefde van God die blijft. Zie het als de zon die opkomt, het waaien van de wind en het groeien en bloeien van de planten en de vruchten. Ons leven heeft waarde wanneer wij ons toevertrouwen aan de blijvende liefde van God die ons draagt, door dit leven en over de grens van de dood heen. Het gaat over een opstandingsleven dat ons waarde schenkt en kracht om te veranderen.
Kracht ook om te dienen. De grootste kracht die er bestaat en die wij God noemen, de God die ons geschapen heeft en van ons houdt ten einde toe, is daarom ook een God met gezag die ons oproept, uit alle macht en met alle kracht die in ons is, elkaar te dienen. Zo wordt de hemel nieuwe aarde, kome wat komt.
ds. Pieter Taselaar
Voor onderweg
Open mij,
les mijn dorst,
stil mijn verlangen
te zijn
wie ik mag zijn,
aanvaard door jou,
Aanwezige,
aanvaard door mezelf,
ongedurig, afwezig,
Zend boden op mijn weg,
engelen met geduld,
naasten met liefde,
vreemden
die vrienden blijken.
Open mij,
stil mijn verlangen.
